İnternet Sunumları ve Rip Nedir?

Bir önceki yazılarımızda video ve video bileşenlerine, çeşitli video formatlarına ve bir videonun kalitesinin nasıl anlaşılacağı konularına değinmiştik.

Yukarıdaki bağlantılardan bu yazılara göz atabilirsiniz.

Bu yazımızda ise film izlemenin ilk aşaması olan "Rip" terimini ayrıntılı inceleyeceğiz. Bu sayede film dosya adlarında yazan bize saçma sapan gelen kelimelerin ne demek olduğunu ve hangi filmleri nasıl izlememiz gerektiği konusunda fikir sahibi olacağız.

Yazının terim kaynağı http://tr.wikipedia.org' dur.Diğer kaynaklardan en önemlisi ise http://divxplanet.com/ 'dur.

Advanced Filesize Regulation

Türkçe'ye tam çevrilmesede "verimli dosya boyutu kullanımı" olarak çevirebilir. DVD boyutu baz alınarak yapılan ve internette sunulan sıkıştırılmış filmler için kullanılan genel bir isimdir. Genellikle kısaltma ismi ile kullanılır. AFR, "Advanced Filesize Regulation" deyiminin kısaltmasıdır.

AFR Releases (AFR Sunumları)

AFR Sunumları AFR grupları tarafından yapılır. Avisynth video editör ve XviD veya x264 kodek ile DVD, Bluray, HDDVD ve HDTV kaynaklı filmleri encode ederek Peer-to-peer ortamlarında paylaşan gruplardır. Scene gruplardan ayrı olarak faaliyet gösterirler. Scene gibi çok katı kuralları yoktur. Sceneye göre daha rahat ulaşılabilir. Sunumları her zaman sceneden sonra nette dağıtılır. En belirgin özellikleri rip ve encode çalışmalarında dosya boyutlarını CD boyutlarını değil DVD boyutlarını baz alarak encode işlemleri yapmalarıdır. Bundaki temel amaçta DVD ye yazdırılan filmlerin kullanılan mevcut DVD'nin boyutları optimum kullanılma ve artan dosya boyutu da kalite olarak sunuma yansıtma isteğidir.

DVD Boyutları
1/6 DVDR : 744-745 MB
1/5 DVDR : 894 MB
1/4 DVDR : 1117 MB
1/3 DVDR : 1490 MB
1/2 DVDR : 2235 MB
2/3 DVDR : 2980 MB
1 DVDR : 4470-4480 MB

AFR Gruplarında bu değerlerden 3-4 mb aşağı sapma kabul edilebilir. Xvid avi sunumlarında ağırlıklı olarak 1/3 2/3 boyutları kullanırlar. Diğerlerine çok rastlanmaz.

AFR Grupları

İnternet ortamında filmleri sıkıştırmak suretiyle kullanıma açan grupların adlarıdır. Ve genellikle inen filmlerin adının sonunda yazar. Örneğin;

Paranormal.Activity.3.2011.UNRATED.BRRiP.XVID-AbSurdiTyScream.4.(2011).BRRip.XviD.AC3-IMAGiNE

İlk AFR grubunun kim olduğu bilinmez ancak en bilenenleri başlıca şunlardır. Shitbusters, UnSeeN, C00LdUdE, OS iLUMiNADOS, GoRDo, Arcon, TRTeam, GRT,LTRG,PRoDJi,sz(stereozulu),D-Z0N3, MAndR, CALLIOPED,CHD, OPED, Rogue, gx, ThEdEaDLiVe dir. Bunların haricinde AFR olarak sunum yapmış 20-30 adet farklı grup olmuştur.

AFR Standart ve Özellikleri

En belirgin ve bilinen standardı, yaptıkları encodelerin dosya boyutlarını DVD boyutunu baz almalarıdır. Yazılı kuralları olmasada her sunumda(afr'de) rastlanan belirli standart ve özellikler şunlardır;

Hızlı ve önce sunmakdan ziyade kaliteli sunum yapmayı hedef alırlar.

Encode kaynağı olarak en yüksek kaliteyi tercih ederler.

Sıkıştırmadan yada varsa kaynakdan kaynaklanan görüntü sorunlarını farklı sıkıştırma teknikleri ve avisynth kullanarak düzeltirler.

Sunumlarını ed2k ağında yaparlar.

Avi taşıyıcı ile XviD Kodeğini, Mkv taşıyıcı ile x264 kodeğini kullanırlar.

Xvid li sunumlarında boyut olarak Divxplayer cihazların destekleyebileceği en yüksek çözünürlüğü kullanırlar.

Yine Xvid kullandıkları sunumlarında Divxplayer cihazlarının desteklemesi için Qpel GMC gibi XviD fonksiyonlarını kullanmazlar.

Filmin alt ve üstünden yanlış cropları kabul edilmez.

Nadirende olsa çift sesli sunumları olur. Genellikle ikinci ses yönetmen yorumları veya farklı bir dil seçeneğine sahiptir.

Kendilerine özgü .nfo ları vardır.

AFR Tarihi

Bir DVD filmi Ripleyip hdd ye kaydettikten sonra bunu internette paylaşmak için boyutunun düşürülmesi gerekiyordu.

Bunun için görüntü sıkıştırma işlemini yapan kodekler kullanılmaya başlandı. DivX2000 li yılların başlarında o zamana kadar ki en başarılı sıkıştırma özelliğine sahip olması ve açık kaynaklı olduğundan DVD rip yapıp paylaşanlar tarafından kullanılmaya başlandı. Divx lisansının alınmasından sonra geliştiriciler XviDismi ile kodeği açık kaynak olarak geliştirmeye devam ettiler. 2002 yılında Avisynth programı açık kaynak olarak kullanıma sunulmuştur.

O zamana kadar xvid ile sıkıştırıp sunan gruplardan bir kaçı avisynth yi kullanıp sıkıştırmanın verdiği kayıpları düzeltmek için filtre kullanmaya başladı. Bu daha yakın bir tarihi olan 2004-2005 yıllarında oldu. Daha yeni olmasından piyasada DVD yazıcı ve okuyucular yaygınlaştığıdan bu gruplar DVD boyutlarını baz alarak rip yapmaya başladılar. Avisynth filtreleri kullarak yüksek boyutta ve DVD boyutunu baz alan bu gruplar zamanla (scene kurallarınada uymadıları için)Afr adını almışlardır.

2004-2005 yıllarında x264 kodeği geliştirilmeye başlandı.

Xvid den çok daha başarılı ancak bir o kadarda çok sistem gereksinimi gerektiren bu kodeği yine o tarihlerde başlayan hdtv film yayınlarını encode edip sunan scene gruplar çıkmaya başladı.

Afr grupları DVD den XviD kodeği kullanarak encode yapıyordu. Afr gruplarının en yaygın sunum yaptıkları 2005-2008 yıllarıdır.

Blurayın çıkması scene gruplarının yüksek çözünürlüklü Bluray encode etmeye başlamasının ardından AFR gruplarına olan talep azaldı. Zira eskiden Scene bir DVRip ile AFR DVDRip arasında olan kalite farkı scenenin x264 gibi daha güçlü ve verimli bir kodek kullanımı ve yüksek çözünürlükden dolayı tercihleri x264 e çevirdi.

AFR gruplarının bir çoğu bu dönemde Bluraya geçmedi ve bir süre sonra sunum yapmayı bıraktılar. Şu an bir kaç grup haricindekiler sunum yapmayı bırakmışlardır.

2007-2008 yıllarından sonra bir kaç afr grubu 576p(anaphormic)720p 810p 1080p gibi çözünürlüklerde x264 kodek ve mkv taşıyıcılı sunumlar yapmaya devam ediyor.

Şimdi bu sunumlarının neler olduğuna göz atalım;

KAMERA (CAM)

Kamera, genellikle dijital kameralarla yapılan sinema çekimleridir. Kamerayı sabitlemek için bazen üç ayaklı sehpalardan kullanılır, ancak çoğu zaman bu mümkün olmaz ve dolayısıyla kamera sallanır. Ayrıca kameranın bulunduğu yere bağlı olarak ekran ortalanamıyabilinir, ve belli bir açıdan görüntüyü kaydedilir. Eğer düzgünce yerleştirilmişse, ekranda yazı olduğu için kesin birşey söylemek zor ancak çoğu zaman bunlar ekranın üstünde ve altında üçgen sınırlarla gözükürler. Ses ise, kamerayla tümleşik mikrofon aracılığıyla kaydedilir, ve özellikle komedi filmlerinde, film sırasında kahkahalar duyulabilir. Bu faktörler sonucunda görüntü ve ses kalitesi genellikle düşük olur, yalnız şansımız yaver giderse sinemayı boş bulabilir ve temiz ses sinyallerini alabildiğimiz bir çekim oluşturabiliriz.

TELESYNC (TS)

Telesync, harici ses kaynağı kullanması dışında (genellikle bu harici ses, insan seslerinden uzak olan bir yerden, koltuğun özel bir kısmından alınır) kamera ile aynı işlevi görür.. Doğrudan bir ses kaynağı, iyi kalite bir ses kaynağı olacak diye bir kaide yoktur, özellikle birçok arkaplan gürültüsünün sese karıştığını düşünecek olursak... Genellikle telesync, boş bir sinemada ya da profesyonel bir kamera yardımıyla projeksiyon odasından- ki böylece daha iyi bir görüntü kalitesi elde edilir- kaydedilir. Kalite, çekimden çekime oldukça farkedebilir; onun için tüm filmi indirmek yerine, önce örneğini indirin. Telesync'ler yüksek oranda etiketlendirilmemiş kameralardır...

TELECINE (TC)

Telesine makinesi, filmi dijital olarak makarasından kopyalar. Ses ve görüntü çok iyidir, ama gerektirdiği teçhizatı ve masrafı dolayısıyla telesineler pek yaygın değildir. Genellikle film, gerçek aspect oranında olacaktır, bununla beraber 4:3 telesineler de mevcuttur. Buna en iyi örnek geçen sene kaydedilen JURASSIC PARK 3 TC'dir. Telesine, film sırasında ekranda görüen bir zaman sayacı olduğu için zaman kodlamasıyla çakışmaz...

SCREENER (SCR)

Bir filmin promosyon amaçlı VHS kaseti, piyasaya çıkmadan önce dükkanlara ve diğer bazı yerlere gönderilir. Bir Screener, VHS kasedi formatındadır ve genellikle 4:3 (tam ekran) aspect oranına sahiptir. Bunun dışında geniş ekran olanları da bulunabilir. En büyük dezavantajı; ekranın altından geçen ve telif hakları ile kopya-yazılım ihbarı için telefon numarasının yazdığı mesajdır.. Ayrıca, eğer kasedin seri numarası ya da kasedin içine doğru bir çizgi var ise; bunlar genellikle siyah bir çizgi ile olmak üzere, o bölgenin üstü çizilerek bloke edilmelidir. Bu genellikle sadece birkaç saniyeliktir, fakat maalesef bazı kopyalarda bu olay tüm film boyunca sürer ve bazıları oldukça büyüktür. Kullanılan araç-gereçe bağlı olarak, screener kalitesi-eğer MASTER kopyasından yapılmışsa- mükemmel kaliteden, eğer kalitesiz malzemenin kullanıldığı eski bir VHS Kaydedicisi ile yapılmışsa düşük kaliteye kadar değişir. Çoğu screener VCD'e dönüştürülür, ancak bazı SVCD denemeleri de oldu ve bazıları VCD'ninkilerden daha kaliteli idi.

DVD-SCREENER (DVDscr)

Aynı şekilde screener'lardan bazıları DVD'ye dönüştürülür. DVD retail'lerin içerdiği bazı ekstralar dışında genellikle geniş ekrandır(widescreen). Uyarı mesajları her zaman siyah kısımda olmayabilir; dolayısıyla bu, izleme zevkini bölebilir. Rip edenin yeteneğine bağlı olarak DVD Screener'lar çok iyi kalitede olabilir.

DVD Screener'lar genellikle SVCD ya da Divx/XviD formatlarına dönüştürülür.

DVDRip

Piyasaya sürülen DVD'nin son kopyasıdır. Mümkünse bu, tekrar pre-retail(örneğin, Star Wars Episode 2) olarak piyasaya sürülür ve mükemmel kalitede olur. DVDRip'ler, SVCD ve DivX/XviD olarak yayımlanır.

Yeni çıkan filmlerin, DVD'lerinin Rus pazarı için hazırlanmış halidir. R5 region kodu'dur. R5 denmesinin sebebi, korsan'ın yaygın olduğu Rus pazarına DVD filmler diğer ülkelerden daha önce dağıtlır. Ve R5 DVD'ler Rus pazarı için hazırladığından Rusça seslendirilirler. Genellikle R5 riplerde ingilizce audio daha sonradan eklenir. R5'in eksik kalan tarafı da audionun daha sonradan eklendiği için ac3 gibi v.s. kalitede olamamasıdır. yani kısaca R5 tamamen %100 DVD dir. Ama audio seslendirmesi TC'ninki ya da TS'ninki gibidir.

VHSRip

Genellikle kaykay/spor videoları ve XXX gösterimleri olmak üzere retail VHS'den dönüştürülmüşlerdir.

TVRip

Tv programları; ya ağ üzeri (dijital kablo/uydu dekoderleri aracılığıyla cap edilenler daha uygundur) ya da gösterim öncesi -uydunun şebekeye programı birkaç gün önceden göndermesi(bazılarında titreşimler oluyor)- şeklindedir. 'WWF Raw Is War' gibi ekstra bölümler içeren bazı progamlar ve kamera/yorum testleri ayrıca rip dahilindedir. PDTV, dijital bir TV PCI kartından cap edilir, bu genellikle iyi sonuç verir, öyle ki bazı grupların bunları SVCD olarak yayınlama eğilimleri görülmektedir. Bütün VCD/SVCD/SivX/Xvid ripleri TV görüntüsüyle desteklenmektedir.

STV

"Straight To Video. Was never released in theaters, and therefore a lot of sites do not allow these" Sinemalarda değil, yalnız DVD veya TV lerde gösterime sunulan filmlerdir. Örneğin Starship Troopers..

WORKPRINT (WP)

Workprint, henüz bitmeyen bir filmin kopyasıdır. Filmde eksik sahneler ya da müzikler olabilir. Kalite mükemmelden, çok kötüye kadar değişir.. Bazı Workprint'ler son baskısından oldukça farklıdır (Men In Black'te yaratıklar ve oyuncular olmaları gereken yerde değillerdi) ve diğerleri de ekstra sahneler içeriyor bile olabilir (Jay and Silent Bob). WP'ler, eğer ki iyi kalite bir kopyası edinilirse, koleksiyonda hoş bir ilave versiyon işlevi görebilir.

DVBRip

Dijital kartlarla yapilan kayitlar icin kullanilmasi cok daha dogru olur

kalite nerdeyse DVDRip ile esdegerdedir. Bu yüzden TVRip ile DVBRip birbirine karistirilmamasi gerekir.

DVB

Digital video broadcast, türleri su sekildedir: DVB-S, DVB-C, DVB-T MPEGII olarak uydudan, kablodan hatta terestirik olarak bir cati veya oda anteni ile bizlere ulasir (DVB-T bazi Avrupa sehirleri icin gecerlidir) , rip olayini bir pci-karti ile inanilmaz bir sekilde kolaylastirir.

DivX Re-Enc

Divx re-enc, orjinalini VCD kaynağından alan ve ufak boyutta bir DivX dosyasına re-encode edilen filmdir. Çoğunlukla dosya paylaşanlarda görülür, ve bunlar genellikle 'Film.İsmi.Grup(1of2)' şeklinde etiketlenirler. Bu işi yapan gruplardan en bilinenleri; SMR ve TND'dir. Bunlar aslında, eğer bir filmin 200MB'lık kopyasına sahip olup olmama konusunda kararsız değilseniz tabi, download etmeye değmezler. Genellikle uzak durun.

Watermarks (Filigranlar)

Birçok film Asya Silver'ları ve PDVD'lerden gelir ve sorumlu kişi tarafından etiketlenir. Bu etiketleme genellikle bir harf/ilk harf veya genellikle köşelerden birinde bulunan küçük bir logo şeklinde olur. En meşhurları; "Z","A" ve "Glove" filigranlarıdır.

Asian Silvers / PDVD

Bunlar, doğulu bootlegger'ların çıkarttığı filmlerdir.. Genellikle bazı gruplar tarafından, kendileri adına çıkartmaları için satın alınırlar. Silver'lar çok ucuzdur, birçok ülkede mevcuttur ve yeni bir versiyonunu çıkartmak da kolaydır. Bu yüzdendir ki, şu anda bu işin içinde oldukça kişi var. Bunların çoğunluğunu ise birkaç dağıtımdan öteye gidemeyen küçük gruplar oluşturur.

PDVD'ler ise DVD'ye konulan şeyin aynılarıdır. Çıkartılabilir altyazıları vardır ve kalite olarak silver'lardan çok daha iyidirler. Normal bir DVD gibi rip edilirler, ancak VCD şeklinde dağıtılırlar.

Regional Coding (Bölgesel Kodlama)

Bölgesel kodlama; filmlerin Amerikan DVD'lerini alan insanların, kendi ülkelerinde bunları erken izlemelerini ya da Amerika-dışı distribütörlüğünü başka firmaların yaptığı eski filmlerin, Amerikan firmaları aracılığıyla ülkedışına ihracıını engellemek için dizayn edildi.. Birçok playerın bölgesel kodlaması, bir çip aracığıyla ya da kumanda yardımıyla kaldırılabilir.

RCE

RCE (Bölgesel Kodlama Arttırıcısı), "Çok Bölgeli" player'lar yaratmak için dizayn edilmişti, ancak birçok hata oluştu ve üstesinden gelindi. Şu anda çok az sayıda film RCE kodludur ve bunlar da hiç tutulmazlar...

Macrovision Macrovision, ticari DVD'lerin çoğunda bulunan kopya korumasıdır. Eğer DVD kopyalanırsa; VHS'nin analiz edemeyeceği sinyaller gönderilir -ki bu sinyaller sayesinde ekranda çizgiler gözükür ve görüntü karanlıklaşır. Kimi DVD Player'larda (örneğin Tescos'un Dansai 852'si) macrovision'un kaldırılabileceği gizli bir menü mevcuttur. Ayrıca Maplin'den (www.maplin.co.uk) alınacak 30 pound'luk bir "görüntü sabitleyicisi" ile de bu koruma kaldırılabilir.

Bir sonraki yazıda bu sunumların film izlemedeki öneminden ve film adlarındaki diğer bileşenlerden bahsedeğiz.

Devam edecek...